De kaart en het gebied - Michel Houellebecq

Vertaald uit het Frans door  Martin de Haan

Uitgegeven bij Arbeiderspers

343 blz.

Jed Martin, een jonge Franse kunstenaar/fotograaf/schilder, volgt een eigenzinnig parcours. Hij maakt  bijvoorbeeld kunstfoto’s van Michelin-kaarten (vandaar De kaart en het gebied) en portretten van ‘elementaire beroepen’, zoals Bill Gates en Steve Jobs bespreken de toekomst van de informatica. Voor zijn portrettenreeks worden astronomische bedragen neergeteld op de kunstmarkt, zeker nadat een zekere Michel Houellebecq de inleidende tekst verzorgd heeft voor de catalogus van een tentoonstelling.

Hiermee heeft Houellebecq, de échte dan, alvast voldoende materiaal om de lezer twee delen lang geboeid te houden. Filosofische gedachten over  kunst en maatschappij, consumentisme, architectuur, vriendschap, leven en dood. Dat hij daarbij zichzelf als personage laat opdraven, draagt bij aan de relativerende, cynische ondertoon van het boek. Toch blijft Houellebecq verrassend ingehouden en lang niet zo uitgesproken als in zijn succesroman  Elementaire deeltjes. Tot die conclusie ben je als lezer gekomen als hij dan plots zonder enige overgang in het derde deel weer uit een heel ander vaatje gaat tappen. We lijken nu wel in een gruwelijke misdaadroman terecht gekomen.  Ook hier smokkelt de schrijver bijna onopgemerkt interessante topics binnen. De passage waarin hij heel terloops nog even de banksector typeert is daar echt zo’n staaltje van.  De kaart en het gebied mag dan aanvankelijk wat atypisch geleken te hebben, op het eind van de rit ben je toch weer helemaal voor de bijl gegaan.

✮✮✮☆☆

Middlesex - Jeffrey Eugenides

Vertaald uit het Engels door Mieke Lindenburg

Uitgegeven bij Contact

631 blz.

In Middlesex laat Eugenides de Amerikaanse Cal(liope) Helen Stephanides haar levensverhaal doen. Op veertienjarige leeftijd komt zij/hij erachter dat ze biologisch eigenlijk ook een jongen is. In volle puberteit, die toch zo al een mijnenveld is, gaat Cal op zoek naar haar/zijn genderidentiteit.  Jeffrey Eugenides – ook de auteur van The Virgin Suicides - zet het beeld van de kwetsbare  Cal overtuigend neer, teder en met humor.  Dat alleen al maakt deze roman de moeite waard, maar je krijgt er nog zoveel meer bovenop: Eugenides, die zelf ook Griekse roots heeft, maakte van Middlesex een groots modern Grieks-Amerikaans epos. Het verhaal gaat terug tot bij de grootouders, die na het bloedbad van Smyrna in 1922 emigreren naar Detroit in Amerika. De Great Depression, de communistenjacht, de Koreaanse oorlog, de rassenrellen, Watergate, Vietnam … het zit er allemaal in. 

Ondertussen heeft Eugenides al een nieuwe roman uit, Huwelijk.  Hij staat hoog op mijn leeslijstje. 
✮✮✮✩✩

Het lied van de grotten - Jean M. Auel

Vertaald uit het Engels door Henny van Gulik & Ingrid Tóth

Uitgegeven bij  A.W. Bruna

774 blz.

Wie Auel zegt, zegt bestseller. Op het einde van de vorige eeuw waren miljoenen lezers in de ban van Auel’s reeks Aardkinderen, waarin ze  een behoorlijk geslaagde simulatie geeft van het leven van de prehistorische mens. De lotgevallen van  Ayla, die als klein meisje haar ouders en haar volk verloor bij een aardbeving, opgevoed wordt door de Stam en tenslotte weer bij haar volk terechtkomt via de knappe blonde Jondalar,  waren hartverwarmend én interessant om lezen, dankzij de grondige research die aan de reeks voorafging. Maar waar de eerste delen elkaar nog vrij snel opvolgden, 1980, 1989, 1985, 1990, leek de machine  daarna wat te sputteren.  Deel 5 kwam er pas in 2002 en op Het lied van de grotten, het zesde deel, was het nog eens 9 jaar wachten.

En dan neem je als auteur wel een groot risico. Daar betaalt dit boek de tol voor. Als lezer heb je ondertussen een heel parcours afgelegd, en de omslachtige vertelstijl van Auel doet de vonk niet meer overspringen. Respect nog steeds voor de grondige studie die aan het werk is voorafgegaan, maar de prehistorische grotten met hun rotsschilderingen worden wel heel uitgebreid beschreven. Idem dito voor de geneeskundige werking van de kruiden en de pogingen om de spiritualiteit van de prehistorische mens in beeld te brengen. 

Het is, zoals alle delen van de reeks trouwens, een liivig boek, te lijvig zelfs: dit boek had niet half zo veel bladzijden moeten tellen.

Het zal wel dat je de lezer zijn geheugen nog even wil opfrissen, zeker als er zo veel tijd is tussen de delen, maar de herhalingen zijn hier echt irritante bladvulling geworden.  Met dit boek leert iedereen diagonaal lezen. Het open einde van dit zesde deel doet mij vrezen dat er nog een deel zal volgen. Gelet echter op de snelheid waarmee Auel publiceert  hoeven we ons nog niet direct zorgen te maken …

✭✩✩✩✩

De weg naar het Avondland – Jan Leyers

Uitgegeven bij Van Halewijck

479 blz.

Dit is het boek dat je waarschijnlijk vooral leest als aanvulling bij de tv-reeks. Het voordeel van de  filmbeelden is dat ze hun verhaal onmiddellijk vertellen, het boek biedt dan weer wat meer ruimte voor reflectie.

Het boek begint sterk met de aflevering van de gids in het Nationaal Museum van Ethiopië, die  uitleg geeft bij de ruim 3 miljoen jaar oude botten van ‘Lucy’, maar zelf niet in de evolutieleer gelooft. Qua contrast tussen twee werelden kan dat tellen.

En hoewel de spanningscurve wat op en neer gaat, is het verslag van de lange reis vanuit Afrika, het midden-Oosten, de Zwarte Zee, de Kaukasus door de Oekraïne terug naar Europa, door de band genomen boeiend en zeer onderhoudend geschreven. Misschien dat  het laatste hoofdstuk wat drammerig wordt: de stop in Berlijn wordt wat lang uitgesponnen en de westerse waarden worden steeds meer vernauwd tot de idealen van de  Verlichting.  

Met een gesprek met een Ethiopiër in  de thuisstad van de auteur,   probeert de auteur de cirkel van zijn queeste mooi rond te krijgen, en hier blijf ik toch wat op mijn honger zitten. De inwijkeling weet niet meer te bedenken dan dat er hier iets ontbreekt en dat ze dat zouden moeten vinden. En daarmee lijkt Leyers genoegen te nemen als conclusie voor zijn zoektocht naar de verschillen tussen oost en west.

✭✭✩✩✩