Pagina's

dinsdag 31 mei 2016

Ach, deze leegte, deze verschrikkelijke leegte - Joachim Meyerhoff

Vertaald door Jan Bert Kanon
Uitgegeven bij Signatuur
312 blz.

Eerst maar al even vermelden dat dit al deel 3 is van een zesdelige cyclus Alle toten fliegen hoch. Misschien heb ik dus hier en daar een nuance gemist door zo meteen met deel drie te beginnen. Het heeft me in elk geval niet belet enorm te genieten van deze roman.  
Ach, deze leegte, deze verschrikkelijke leegte is een grappig boek over een jongeman die vreselijk hard probeert om een goede acteur te worden. Zijn ervaringen in de toneelschool zijn met veel humor beschreven. Hij worstelt met opdrachten als: Draag een fragment uit Effi Briest voor als nijlpaard. Of: jullie zijn staafjes spaghetti die in het kokende water worden gegooid.   Stuk voor stuk opdrachten die  de jonge acteurs moeten helpen om tot hun eigen kern door te dringen. Voor de jonge Joachim, die nog worstelt met de dood van zijn broer en de vechtscheiding van zijn ouders,  is dit een bijna onmogelijke opdracht. Dat hij zijn toneelopleiding tenslotte afmaakt is al bij al een wonder. Net als in het echte leven blijft hij te veel een observator ipv een speler. Ik vind de titel van dit boek, een citaat uit de Werther van Goethe, dan ook zeer goed gekozen.
De mooiste stukken vond ik die over zijn excentrieke grootouders bij wie hij al die tijd verblijft tijdens zijn studentenperiode aan de toneelschool van München. De beschrijving van hun leven vol vaste rituelen doen een verleden tijdperk aan je passeren. Hilarisch en ontroerend tegelijkertijd. 

★★★1/2

donderdag 26 mei 2016

De H is van havik - Helen Macdonald

Vertaald door Nico Groen en Joris Vermeulen
Uitgegeven bij De Bezige Bij
349 blz.

De H is van havik is een autobiografisch boek. Na de plotselinge dood van haar vader, een bekende persfotograaf, is Helen Macdonald helemaal het noorden kwijt. Om haar verdriet te verwerken besluit ze een havik af te richten, misschien om zo dichter bij haar vader, zelf ook een valkenier, te komen. Het proces is grensverleggend en schudt haar bestaan danig dooreen. De H is van havik is het relaas van haar zoektocht naar een nieuw evenwicht. 

En het is een buitengewoon boek geworden. Buitengewoon omdat je nu eenmaal niet vaak een boek leest met een professioneel valkenier/havikier in de hoofdrol. Buitengewoon omdat de manier waarop de jonge vrouw met het verlies van haar vader en haar angst voor de dood omgaat, vrij extreme vormen aanneemt. Haar identificatie met het universum van haar havik is vooral bedreigend voor haarzelf en haar geestelijke gezondheid en maakt de lectuur behoorlijk intens.  
Buitengewoon ook in de zin dat het uitzonderlijk knap geschreven is. Zelden las ik zo'n treffende originele beschrijvingen van roofvogels en de landschappen waarin het verhaal zich afspeelt. Mijn tolerantie voor ver doorgedreven beschrijvingen is meestal niet zo groot, maar ik heb op geen enkel moment de aandrang gevoeld om versneld door de beschrijvende passages te gaan. 
Verder zit het boek ook vol met literaire en culturele referenties die nooit geforceerd overkomen. Helen Macdonald is in het echte leven schrijver, dichter, illustrator, historica en natuuronderzoeker. Ze is verbonden aan de afdeling wetenschapsgeschiedenis en -filosofie  van de Universiteit van Cambridge. Als professioneel valkenier is ze betrokken bij internationaal roofvogelonderzoek. Dat voel je op elke pagina van dit boek en het maakt dat De H is van havik meer is dan een ego-document. 
Ik vind het een aanrader.

★★★★1/2

zaterdag 21 mei 2016

Brieven uit Genua - Ilja Leonard Pfeijffer

Uitgegeven bij De Arbeiderspers in de reeks Privé-domein
704 blz.


 

Brieven uit Genua is zo'n beetje de spiegelzijde van La Superba. In beide boeken speelt Genua een grote rol, het grote verschil is dat je in Brieven uit Genua kijkt met de ogen van de 'echte' schrijver Ilja Leonard Pfeijffer en niet door die van Ilja het romanpersonage. In vijftig brieven aan zijn ex-lief, zijn moeder, zijn uitgever, allerlei officiële instanties, zijn jongere ik ... probeert de schrijver een beeld te geven van zijn zijn leven, laat hij ons meekijken in het wordingsproces van La Superba en vooral laat hij ons meegenieten van geweldig proza. Over Genua bijvoorbeeld:
  
Het is zomer en Genua is een nieuwe stad. Zij heeft zich ’s nachts omgedraaid in haar slaap en is met een glimlach om haar mond op haar andere zij wakker geworden terwijl het zonlicht van de ochtend op haar rondingen valt. Ze heeft hier en daar een pleintje blootgewoeld dat ik nog nooit eerder heb gezien in dit licht en dat ik helemaal opnieuw moet ontdekken. Geeuwend strekt zij haar steegjes uit alsof ze mij uitnodigend gebaart te komen. Ze knippert verlegen met haar luiken en kijkt me dan stralend aan. Uit alle open ramen klinkt muziek die mij aan iets nieuws herinnert waarop ik vroeger heb gehoopt. Ze giechelt zachtjes met haar fonteinen omdat ze ziet dat ik het heb gemerkt. Met een zucht van de zee herschikt ze haar straten alsof ze haar haren losschudt. Ik mag van voren af aan in haar verdwalen.

Voor zo'n fragment smelt ik gewoon. En dan neem ik er met plezier passages bij die misschien wat lang uitgesponnen zijn. Het lijkt mij onvermijdelijk dat die er ook zijn in een dikke turf van meer dan 700 blz.  

Ik vind het verder behoorlijk moeilijk om dit literaire werk te vatten in enkel regels.  Het doet zich voor als autobiografisch, vandaar ook dat het in de reeks Privé-domein zit. En met zijn vele verwijzingen naar literaire collega's, evenementen, en feiten uit zijn levensloop, is het dat natuurlijk ook. En toch, Brieven uit Genua leest ook als een roman.  Of misschien als de roman van een roman. Met prachtige reflecties over de relatie tussen schrijven en leven,  zoals deze:
De angst van wie zijn eigen leven probeert te beschrijven is dat hij erachter komt dat hij geen leven heeft. Het gevecht om echtheid is niet zozeer een strijd tussen de moedige pen en de pijnlijke waarheid als wel een poging om een bestaan te ontwringen aan het bestaan en de nachtmerrie te verdringen om daarin niet te zijn geslaagd. Het is een gevecht op een verlaten slagveld waar de bazuinen nooit hebben geklonken en waar de grond slechts is omgewoeld in de vergeefse zoektocht naar de eigen voetafdruk. Alvorens je moedig kunt besluiten om eerlijk op te schrijven hoe je echt hebt geleefd, moet je wel hebben geleefd. En daar wringt de schoen. Want ik beleef vooral wat ik schrijf. Uit angst voor de angst heb ik mijn leven overgeheveld naar het domein van inkt op papier, waar ik alles onder controle heb, en ik ben bang dat het is gelukt.
Een aanrader dus, zeker voor wie Van La Superba genoten heeft en niet bang is van een zekere leesinspanning.

★★★★

woensdag 18 mei 2016

Aquarium - David Vann

Uitgegeven bij De Bezige Bij
Vertaald door Arjaan en Thijs van Nimwegen
252 blz.


Aquarium kon wat mij betreft niet beter komen op mijn leesweg. Ik lijd al een tijdje aan een lichte vorm van leesverzadiging. Ik lees nog steeds veel, maar raak nog zelden enthousiast. Dan is zo'n boek als Aquarium precies wat je nodig hebt: een spannende beklijvende roman over ouders en kinderen, in een originele setting en een wat bizarre plot.  Heerlijke lectuur vond ik het, hoewel het verhaal best zijn donkere kantjes had.
Aquarium speelt zich grotendeels af in het aquarium van Seattle. Daar wacht de twaalfjarige Caitlin na school op haar mama. Daar ontmoet ze een vreemde oudere man, die net als zij gefascineerd is door de meest exotische vissoorten. Hun vriendschap rakelt oude familiegeheimen op en stelt haar relatie met haar moeder zwaar op de proef.  
Het verhaal wordt verteld door de ogen van de oudere Caitlin, maar is evenzeer het verhaal van Sheri, Caitlins moeder. De inventieve, wat gedurfde plot maakt de beleving voor de lezer dubbel zo intensief. Ik blijf hier bewust wat vaag, uit schrik voor spoilers. Op mij heeft de roman echt wel indruk gemaakt. Dat ik zelf niet zo'n vissenfreak ben, dat het voor mij wat minder aquarium had mogen zijn, is een randbemerking die niets afdoet aan mijn waardering voor deze roman. Ik heb er veel leesplezier aan beleefd. 

★★★★