Pagina's

zondag 10 januari 2016

Schiet maar, ik ben toch al dood - Julia Navarro

Vertaald door Bart Peperkamp
Uitgegeven bij Wereldbibliotheek
766 blz.

Schiet maar, ik ben toch al dood is goed voor uren onvervalst leesplezier. Het is het soort boek waarin ik mij met het grootste plezier onderdompel: meer dan 700 bladzijden lang neemt de auteur je mee door de geschiedenis van de twintigste eeuw. Alles begint met de joodse familie Zucker in tsaristisch Rusland eind 19de eeuw, als Samuel als kleine jongen meemaakt hoe zijn moeder en zusje vermoord worden in een pogrom. Twintig jaar later is weggaan uit Rusland de enige oplossing en na een tussenstop in Parijs komt hij uiteindelijk in het Beloofde Land terecht. Op de grond die hij koopt in Jeruzalem woonde al generaties lang de Arabisch-Palestijnse familie Ziad. Samuel Zucker zorgt ervoor dat Ahmed Ziad kan blijven wonen. Ze worden buren en uiteindelijk ook vrienden voor het leven. De vriendschap is niet simpel en wordt steeds meer op de proef gesteld door de gebeurtenissen: steeds meer joden komen naar Palestina en de Arabieren voelen zich bedreigd in hun territorium. De wereldoorlogen schudden de politieke kaarten van de regio dooreen en de rol van de grote mogendheden versterkt alleen maar de steeds groeiende vijandigheid tussen de twee bevolkingsgroepen. Toch houdt de vriendschap stand over de generaties heen, zij het met offers aan beide kanten. 
Het boek doet je nadenken over het belang van identiteit en natie en laat je toe de twee kanten van het verhaal te zien. Je mag dat gerust letterlijk nemen, want we komen het hele verhaal te weten via een verhaaltechnisch trucje: een medewerkster van een ngo zoekt voor haar rapport zowel Israëlische als Palestijnse getuigenissen. De Palestijnse kant van het verhaal is haar al bekend en het zijn haar gesprekken met een van de laatste overlevenden van de Zucker-familie die de rode draad vormen van deze roman. Hij vertelt zijn geschiedenis, zij vertelt op haar beurt de versie zoals ze die van haar Palestijnse contacten gehoord heeft.  De empathie voor de andere zijde is groot, de vooroordelen zijn dat ook. Ook de lezer voelt zich gevangen in dit onontwarbare kluwen van rancunes en frustraties. Je krijgt meer inzichten, dat wel, maar of dat nu echt hoopgevend is, is nog maar de vraag. Het wantrouwen is zeer diep en soms vrees je dat het geweld inderdaad alleen maar zal stoppen wanneer er zoveel doden gevallen zijn, dat nog een dode meer ondraaglijk  zou zijn, zoals een van de personages het in dit boek verwoordt.    
De inhoud van deze roman brengt ons middenin enkele van de minst fraaie hoofdstukken van de geschiedenis van de twintigste eeuw. En toch blijf ik het leesplezier noemen, daarvoor zorgt de frisse manier waarop Navarro met haar plot omgaat: ze weet ons zelfs tot op de laatste bladzijde te verrassen.   Knappe prestatie, waaraan ongetwijfeld ook veel opzoekwerk is  aan voorafgegaan. 

★★★★


zondag 3 januari 2016

De veteraan - Johan Faber

Uitgegeven bij Nijgh & Van Ditmar
347 blz.



Johan Faber is vooral gekend voor zijn non-fictie. Alpe d'Huez - de Nederlandse berg,  Het mysterie MarcoWat bezielde Volkert van der G.? zijn enkele van zijn meest bekende titels. In literatuurland lijkt men hem niet te kennen. Tenminste, ik ben er niet in geslaagd ook maar een literaire recensie van hem te vinden, hoewel het boek vrij recent is (2014). En eigenlijk vind ik dat de man ten onrechte onder de literaire radar is gebleven. 

De veteraan vind ik zeker meer dan de moeite waard. In Neerloo, een afgelegen (fictief) Nederlands dorpje leeft een Afghanistanveteraan een onopvallend en vrij geïsoleerd bestaan aan de rand van de maatschappij. Hij mag dan al een held zijn, hij is een niemand en dat bevalt hem wel. Tot op een dag een 14-jarig meisje verdwijnt. En dan komen de geruchten op gang. Plots weet iedereen wel iets te vertellen over die vreemde snuiter. Faber roept heel mooi op hoe de dreiging Meindert langzamerhand in een wurggreep heeft. Even moest ik aan De geruchten van Hugo Claus denken.  Maar Johan Faber houdt zijn verhaal toch wat strakker in de hand.  Wat niet wil zeggen dat er geen ruimte is voor verbeelding in deze roman. Zeker als hij ons meeneemt in het hoofd van de veteraan is Faber op zijn best. Want met de onrust in het dorp komen ook de spoken uit zijn oorlogsverleden terug.   En Faber beschrijft die oorlogsherinneringen op indringende wijze. Voor mij was dit het meest boeiende aspect van deze roman. En als dat dan nog samengaat met een perfect opgebouwde spanning, je wilt namelijk toch wel weten of Meindert iets met de verdwijning van Mieke Nanninga te maken had, dan heb je een goede roman. Een sterk verhaal, geloofwaardige personages, beklijvende beelden, mooie zinnen.  Literatuur dus. Meer moet dat niet zijn. 

★★★

I am Pilgrim - Terry Hayes

Vertaald door Henk Popken
Uitgegeven bij A.W.Bruna
735 blz.


Met het nieuws over de executies in Saoudi-Arabië kan ik niet anders dan terugdenken aan een knappe thriller die ik in 2014 gelezen heb. Ik ben Pelgrim (oorspronkelijke titel: I am Pilgrim) van Terry Hayes was toen een van de zeldzame boeken die ik vijf sterren gaf.  
Pelgrim is de codenaam van een geheim agent van een uiterst geheime eenheid binnen de Amerikaanse spionagedienst. Een man die, voordat hij van de aardbodem verdween, het ultieme boek schreef over forensisch onderzoek. Het is datzelfde boek dat hem een jaar later in een obscuur hotel in Manhattan doet belanden, waar het lichaam van een onherkenbaar verminkt jonge vrouw is gevonden. Maar wat begint als een moordonderzoek zonder aanwijzingen, verandert in een zoektocht naar een onbekende vijand die op het punt staat een terroristische aanslag te plegen. Het is moeilijk om over thrillers te schrijven zonder spoilers. Maar een ding is zeker, Ik ben Pelgrim heeft het allemaal: het biedt boeiende leesstof,  een originele plot, interessante personages en, vooral, het heeft nog geen spat van zijn actualiteit verloren.  Beklijvend was het hoofdstuk waarin een jongen getuige is van de openbare executie/onthoofding van zijn vader, een geleerde die zich eens te kritisch had uitgelaten over het huis van Saud. De perfecte voedingsbodem voor radicalisering. Natuurlijk is Ik ben Pelgrim op de eerste plaats fictie, maar het is ook een boeiende verkenning van het thema van het moderne terrorisme. 

"The only thriller you need to read this year" zei de flaptekst van 2014.  Lees hem gerust ook dit jaar. Je zal niet ontgoocheld zijn. 


★★★★★