Pagina's

woensdag 17 juni 2015

De jongen die zijn vader zocht - John Boyne

Vertaald door Ton Heuvelmans
Uitgegeven bij Boekerij
239 blz.


Het lag in de lijn der verwachtingen dat met de herdenkingen van de Eerste Wereldoorlog ook heel wat nieuwe boeken op de markt zouden komen, ook boeken voor kinderen en adolescenten.  De jongen die zijn vader zocht van John Boyne was een van de eerste Engelse boeken waarin de Eerste Wereldoorlog  verteld wordt vanuit de ogen van een kind. 
Vijf jaar is de kleine Alfie als zijn vader besluit om naar de oorlog te gaan, om 'zijn plicht te doen'. Na een tijdje komen er geen brieven meer van zijn vader. Alfie vreest dat hij dood is, hoewel zijn moeder beweert dat zijn vader 'op geheime missie' is. En dan begint de jongen aan zijn eigen geheime missie, vastbesloten zijn vader terug te vinden. 
Boeiend is de manier waarop je door de onbevangen ogen van een kind kijkt naar wat een oorlog doet met een kleine gemeenschap. Want naast mannen als Alfie's vader heb je ook nog de gewetensbezwaarden of dienstweigeraars, wat in een land zonder dienstplicht tot dramatische situaties leidde (1).  Voor de kleine jongen is het best verwarrend, vooral omdat net zijn vaders beste vriend een overtuigd pacifist is en weigert naar de oorlog te gaan. 
Dit doorgedreven gezichtspunt is niet helemaal zonder risico's. Zeker in het begin van de roman is de kleine Alfie misschien wel te intelligent voor zijn leeftijd. Naarmate de oorlog zijn einde nadert wordt ook Alfie ouder en  vervalt dit minpuntje grotendeels. Toch bleef ik met een wat ongemakkelijk gevoel zitten bij deze roman. Dat de Nederlandse vertaling van de titel van deze jeugdroman,  die in het Engels uitkwam als Stay where you are and then leave,  uitdrukkelijk het succes van De jongen in de gestreepte pyjama opzoekt, zit daar zeker voor iets tussen.  
★★


(1)In 1914 kende Engeland nog geen dienstplicht. De propaganda om jonge mannen aan te sporen om dienst te nemen werd zeer bits gevoerd en polariseerde de bevolking. Groepjes militante vrouwen boden aan de jongemannen die in Engeland achterbleven zomaar op straat een witte veer aan. De boodschap was duidelijk. De witte veer geef je namelijk aan een lafaard. Het was op sommige momenten niet meer veilig om als gezonde jonge man op straat te komen. John  Boyne schreef daar al eerder een roman over, De witte veer.