Pagina's

vrijdag 22 mei 2015

De blauwe draad (A Spool of Blue Thread) - Anne Tyler


Vertaald door Barbara de Lange
Uitgegeven bij Prometheus
348 blz.

Anne Tyler. Zo'n kwart eeuw geleden stond ze in mijn favorietenlijstje, samen met Richard Russo, Philip Roth en John Irving. En nu komt ze weer in mijn vizier met De blauwe draad. Ik weet het, de titel klinkt banaal, zelfs wat melig,  zeker in het Nederlands. De coverafbeelding is  helemaal een afknapper. Ik verkies absoluut de Engelse versie: A Spool of Blue Thread.  

De blauwe draad is een Amerikaanse familiekroniek, een genre waar Amerikaanse auteurs erg goed in zijn.  De oudste generatie Red en Abby komen op een leeftijd dat ze wat assistentie best kunnen gebruiken. Abby heeft soms perioden dat ze wegloopt en plots een stukje tijd kwijt is. Red is fysiek niet meer de oude. De goedbedoelde pogingen van hun kinderen om hulp te bieden zorgen voor chaotische en onverwachte situaties.  Niets spectaculairs echter, Tyler blijft haar eigen stijl trouw: ze laat een verhaal, net als de levens van haar personages,  verder kabbelen en plots is daar die ene scherpe prik, een detail dat je maar al te goed herkent uit je eigen leven. Haar thema's zijn dan ook universeel: de valkuilen van het huwelijk, de moeilijke band tussen ouders en kinderen, de schrik om oud te worden, de spagaat tussen droom en werkelijkheid. De American dream of wat het maar is, als je er middenin zit. Gewoon en tegelijk fascinerend. 
Met haar elfde roman Ademlessen (Breathing lessons) won Tyler de Pulitzer Prize. De blauwe draad is al haar twintigste roman. Ik vind het een prachtige roman van een schrijfster die haar thema's - in wezen niets veranderd- en haar personages -wat ouder en rijper - nog even meesterlijk bespeelt. 
★★★★

zondag 17 mei 2015

Christus kwam niet verder dan Eboli - Carlo Levi

Vertaald door Margriet Agricola
Uitgegeven bij Nieuw Amsterdam
296 blz.


Christus kwam niet verder dan Eboli is een echte klassieker uit de Italiaanse literatuur. 
Carlo Levi was een Italiaans-joodse arts, schilder en schrijver die in 1935 omwille van zijn antifascistische opvattingen vanuit Turijn verbannen werd naar het onbehergzame Basilicata, een achtergebleven gebied in het diepe zuiden van Italië. Toen in 1936 Italië de  oorlog tegen Abessinië won,  kreeg hij amnestie en kwam hij vervroegd vrij. Zijn verblijf in Spartaanse omstandigheden maakte een diepe indruk op hem. 
Christus kwam niet verder dan Eboli is gebaseerd op zijn dagboeknotities uit die tijd. Het is op de eerste plaats  een persoonlijk verslag van zijn ervaringen in die periode. Hij komt er oog in oog te staan met  een algemene toestand van verarming en verwaarlozing. De grond is schraal en brengt weinig op, het klimaat onbarmhartig, de malaria houdt lelijk huis onder de arme bevolking. Voorzieningen zijn er nauwelijks en de bourgeoisie is enkel uit op persoonlijke verrijking. De boeren worden er nauwelijks als mensen beschouwd.  Hij probeert de ergste nood te lenigen, maar wordt daarin tegengewerkt door de plaatselijke autoriteiten en de gevestigde waarden van het dorp. Zijn bewegingsruimte is ook zeer beperkt. Alleen al om zijn documentaire waarde  is het boek zeer de moeite waard. Bovendien is het een aanklacht tegen de jarenlange verwaarlozing van het zuiden door de Italiaanse overheid. In Agliano (het Gagliano uit het boek) wordt Levi als een held beschouwd. En dankzij zijn boek heeft Rome toch een klein beetje meer aandacht gekregen voor de noden van het zuiden. De verhouding staat-individu ligt al moeilijk in heel Italië, maar in het zuiden heeft het wantrouwen tegenover de staat nog diepere wortels. Levi probeert die houding te doorgronden: volgens hem staat de animistische boerengemeenschap lijnrecht tegenover  de georganiseerde religie van de staat. Dit essayistische aspect van het boek sprak mij iets minder aan. 
Een aanrader aan al wie naast de toeristische pareltjes ook een andere kant van Italië wil leren kennen.  

★★★★

Weetje: Carlo Levi en Primo Levi (auteur van o.a. Is dit een mens?) hebben niets met elkaar te maken, behalve dat ze dezelfde naam hebben en allebei uit Turijn afkomstig zijn.