Pagina's

donderdag 2 april 2015

Orgelman - Mark Schaevers

Uitgegeven bij De Bezige Bij
456 blz.


Felix Nussbaum. Een schildersleven. Met deze ondertitel weet je meteen wat je mag verwachten van dit boek, zij het dat ik vermoed dat de meeste lezers, net als ik, nog nooit van Nussbaum zullen gehoord hebben. Heel kort: Felix Nussbaum was een joods-Duitse schilder die tijdens de Nazi-periode een schuilplek zocht in België, oa. in Oostende en later in Brussel.
Het heeft niet mogen baten: Felix Nussbaum en zijn vrouw Felka Platek worden in 1944 bij een razzia opgepakt en worden  met het laatste treintransport vanuit de Dossin-kazerne naar hun eindbestemming Auschwitz gebracht. 
Orgelman is een poging tot reconstructie van  het leven en het werk van Nussbaum. Dat was een echt puzzelwerk dat 12 jaar geduurd heeft. Nussbaum was - letterlijk - in rook opgegaan en zijn doeken zijn pas  na de oorlog  weer opgedoken.  Het is verbluffend hoe productief de man gebleven is, ook in volle oorlog toen het materiaal schaars werd. Zijn schilderijen spraken mij onmiddellijk aan. Ze deden mij soms wat aan Otto Dix denken, maar evengoed aan De Chirico. 
Schaevers werkt veel met getuigenissen. En hij blijft bij de feiten. Hij geeft eerlijk aan waar hij speculeert  en welke voorstelling zijn voorkeur heeft, maar vermijdt gelukkig de al te populaire weg van de fictionalisering. En toch is het een zeer levendige biografie geworden.  Dat komt, denk ik, doordat de duiding bij de vele schilderijen, die ook in dit boek zijn opgenomen, een soort van versterkende echo vormen bij het  bewogen leven van de Nussbaums.  
Mark Schaevers heeft met Orgelman een overtuigend beeld geschetst van het leven van een joodse schilder in ballingschap en op onderduikadressen in oa. Oostende en Brussel. Ik wacht met ongeduld tot er eens een tentoonstelling onze richting uit komt. Of wie weet, misschien trek ik er op een dag wel voor naar Osnabrück, waar voor hem een nieuw museum werd opgericht.

★★★★

Update 30 april 2015: Orgelman wint de Gouden Uil! 

woensdag 1 april 2015

Een lied voor Achilles - Madeline Miller

Vertaald door Robert Neugarten
Uitgegeven bij Meulenhoff
368 blz.


De titel laat het al vermoeden: dit boek haalt zijn inspiratie uit de Ilias, een ijzersterk verhaal dat al honderden keren is bewerkt en dat blijft boeien.  
Een lied voor Achilles is in essentie een verhaal van liefde tussen de trotse held Achilles en de fijngevoelige Patroclus. Terwijl je  meeleeft met het persoonlijke verhaal van Achilles en Patroclus volg je de Trojaanse oorlog vanop de eerste rij. De meedogenloosheid van Agamemnon, de slinkse aanpak van Odysseus, de tragiek van Hector, het gekonkel van Thetis, de wispelturigheid van Apollo. Ik heb ervan genoten van de eerste tot de laatste bladzijde. Een bewerking met eigen accenten, maar met respect voor het origineel, compleet met goden. Die worden niet weggeredeneerd, maar zijn  aanwezig in het verhaal,  zoals het past in een mythologisch verhaal.   
Madeline Miller won met deze roman de Orange Prize 2012, een Britse literatuurprijs die jaarlijks wordt toegekend aan een Engelstalige roman van een vrouwelijke auteur, ongeacht nationaliteit en uitgebracht in het Verenigd Koninkrijk. Miller bevindt zich hier in goed gezelschap: Carol Shields, Lionel Shriver, Zadie Smith en Téa Obreht gingen haar al voor. 
Een aanrader voor wie nog steeds een boontje heeft voor deze oerklassieker onder de verhalen. Met een vleugje nostalgie naar die ontvankelijke schooljaren waarin we de Ilias leerden kennen. 

★★★★