Pagina's

donderdag 29 oktober 2015

Toen het leven nog van ons was - Marian Izaguirre

Vertaald door Mia Buursma
Uitgegeven bij Meulenhoff Boekerij
363 blz.


Met plezier voeg ik deze roman toe aan mijn mini-lijstje Spaanse romans. En als je mijn blog* een beetje volgt, zal het je niet verbazen dat ook dit boek zijn wortels heeft in de politieke geschiedenis van Spanje.  
Toen het leven nog van ons was is het verhaal van een vriendschap tussen Lola, een jongere vrouw die met haar man Matías een boekhandel runt in het na-oorlogse Madrid, en een wat oudere vrouw, Alice, een trouwe klant van de zaak.   Samen lezen ze een boek Het meisje met het vlasblonde haar, de memoires van een onbekende vrouw. De lezer leest met hen mee want deze memoires worden in afzonderlijke hoofdstukken tussen de andere door geschoven.  De roman biedt leeservaringen op meer niveaus. Eerst is er natuurlijk het verhaal van Alice en Lola, en de onvermijdelijke vraag wat het verband is tussen  hen en de personages uit de memoires. Daar komt de oplettende lezer al (te) snel achter. Boeiender voor mij was de manier waarop Izaguirre de settings van deze roman oproept: bruisend Parijs en Londen voor de oorlog, de broeierige revolutionaire sfeer van voor en tijdens de Spaanse burgeroorlog, het debacle van Teruel, de repressie die nog lang na de oorlog doorzinderde in het Spaanse leven van elke dag. Franco's dictatuur heeft namelijk geduurd tot 1975. En het is natuurlijk ook nog eens een ode aan het lezen en de kracht van boeken. Heerlijke mix. 
★★★★


*Je vindt meer besprekingen van Spaanse romans in mijn blogberichten van 25 augustus 2011, 30 sept 2011, 23 juli 2013. Veel leesplezier!  

woensdag 28 oktober 2015

De geniale vriendin of de Napolitaanse romans - Elena Ferrante - bijgewerkt 24 juni 2018

Vertaald door Marieke van Laake
Uitgegeven bij Wereldbibliotheek

De geniale vriendin ★★★
De nieuwe achternaam ★★★★
Wie vlucht en wie blijft ★★
Het verloren kind ★★★★

 



De romancyclus De geniale vriendin houdt Italiaanse en Amerikaanse lezers al een tijdje in de ban.  De Napolitaanse romans van Elena Ferrante, zoals ze in Amerika genoemd worden, zijn een hype geworden. Jonathan Franzen, verteller bij uitstek, noemt haar werk briljant en in literatuurbijlages in tijdschriften en kranten krijgt ze goede recensies. Reden genoeg dus om nieuwsgierig aan dit vierluik te beginnen. 
De geniale vriendin is het verhaal van een wel heel bijzondere vriendschap tussen twee Napolitaanse vrouwen. Elena is 66 als ze een telefoontje krijgt van de zoon van haar jeugdvriendin Lila. Lila is dan al twee weken spoorloos. Toch maakt Elena zich niet meteen echt zorgen. Daarvoor kent ze Lila veel te goed. Als Lila niet gevonden wordt, is dat omdat ze niet wil gevonden worden. En dan verlaat de verteller voorgoed het heden en dompelt ons onder in de geschiedenis van de vriendschap van deze twee vrouwen, die begint in hun kindertijd in een arme wijk in Napels.  Rivalen en hartsvriendinnen zijn het, beide zeer intelligent, en hun levens blijven elkaar kruisen,  hoewel ze  elk hun eigen weg gaan.   Met veel zin voor humor en detail vertelt Ferrante  ons over hun kinderlijke strapatsen, hun eerste liefdes en ontgoochelingen, hun moeilijke schoolpad in een vrouwonvriendelijke omgeving, hun soms fatale keuzes, maar vooral de band die hen voor altijd bindt. En naast een portret van hun vriendschap is het ook het portret van Napels, van de oude volkswijken en een manier van leven die we (hier) niet meer (her)kennen. 

Ik beken dat het bij mij tot de tweede roman geduurd heeft voor ik overstag ging. Ferrante neemt ruim de tijd om haar verhaal te ontwikkelen. Je volgt de personages zo dicht op de voet dat je soms dreigt te verdrinken in de veelheid van alledaagse feiten. Een beetje zoals bij Jonathan Franzen eigenlijk, ik begrijp  heel goed waarom hij zo'n bewondering heeft voor haar manier van schrijven. Maar De nieuwe achternaam vond ik meesterlijk. Zelden heb ik een vriendschap in al haar aspecten, ook de gemene trekjes ervan, zo scherp gefileerd gezien als in deze roman.  Het wordt dus uitkijken naar de Nederlandse vertaling van delen 3 & 4. Onvervalst leesplezier!

Update 26 juli 2016: Deel 3 is ondertussen uit in de Nederlandse vertaling. Ik vond de aanvankelijke fascinatie voor deze romanreeks niet meer terug. Ik weet dus niet of ik deel 4 nog wel zal lezen. 

Final update 24 juni 2018: Misschien is het wel omdat dit vierde deel zich weer bijna volledig in Napels afspeelt, dat ik weer helemaal in het verhaal gezogen ben. In de sociale heksenketel van deze groezelige maar fascinerende stad, valt de vreemde vriendschap tussen de twee vrouwen als een puzzelstukje op zijn plaats. Heerlijke leeservaring ook als het einde van deze roman, dat ik hier niet ga verklappen, weer aansluit bij die prachtige poppenscène uit het eerste deel. 
En zo eindig ik toch nog met veel bewondering voor deze grootse reeks van Napolitaanse romans.
Lees ook https://gal-altijdeenboek.blogspot.com/2017/03/het-verhaal-van-het-verloren-kind-elena.html





  


maandag 5 oktober 2015

Marina Bellezza


Vertaald door Manon Smits
Uitgegeven bij De Bezige Bij
528 blz.


Marina Bellezza is de tweede roman van Silvia Avallone en de verwachtingen staan hoog gespannen. Met haar eersteling Staal scoorde ze hoge ogen. Ik vond het toen een van de beste romans van het ogenblik. 
En nu dus Marina Bellezza. Marina is een Bellezza, van naam en ook in het echt. En ze weet het van zichzelf en gedraagt zich ernaar. Haar jeugd is getekend door een losbol van een vader en een moeder zonder ruggengraat. Maar Marina is vastbesloten haar deel van het geluk in het leven op te eisen. Beroemd wil ze worden, en veel geld verdienen en een vuist maken tegen alles wat haar tegenzat.  Met haar goddelijke stem zoekt ze de camera's op en probeert een glamourdiva te worden. Op een soort van talentenwedstrijd loopt ze Andrea weer tegen het lijf, haar jeugdliefde. Andrea moddert maar wat aan in het leven. Dat zijn studies hem geen baan zullen opleveren, weet hij maar al te goed.  In tegenstelling tot zo veel andere Italiaanse jongeren denkt Andrea niet aan emigreren. Integendeel, hij wil terug naar zijn roots, en wil  op een afgelegen plek in de Piëmontese bergen het veebedrijf van zijn grootvader weer leven inblazen en kaas gaan maken op ambachtelijke wijze. En tussen die twee uitersten flakkert de liefde weer op. Heeft zo'n liefde wel een toekomst?  Het maakt van Marina Bellezza alvast een mooie liefdesroman en coming-of-ageroman.
Hoewel  deze tweede roman zeker niet zo gaaf is als Staal,  was ik toch onder de indruk van de sfeerschepping. Avallone toont ons weer een Italië dat niet in de toeristische foldertjes voorkomt. In de bergen rond Biella in Piëmonte liggen de dorpen er verlaten bij. Jongeren trekken er weg, en bespoedigen zo nog het verval van de streek. Het individuele verhaal van Andrea en Marina, elk met hun eigen droom, sluit zo naadloos aan bij het grotere geheel van een land dat er maar niet in slaagt een toekomst aan zijn kinderen te bieden, tenzij ze die voor zichzelf uitvinden. La vita è bella.   De Italiaanse droom opnieuw uitgevonden. 

★★★1/2








donderdag 20 augustus 2015

Meester Mitraillette - Jan Vantoortelboom

Uitgegeven bij Atlas Contact
304 blz.

Net als De verzonken jongen heeft ook Meester Mitraillette mij weten te bekoren. En mij niet alleen blijkbaar, want voor DWDD* was het de roman van de maand. 
Het verhaal speelt zich af aan de vooravond van de Eerste Wereldoorlog. Het begint al meteen met de executie van een jonge deserteur.    



"Of moet ik mijn ogen sluiten als de geweren worden geschouderd en de donkere lopen op mij gericht worden? Naar binnen kijken? Naar mijn kleine broer, die op zijn knieën door de tuin kruipt; naar mijn ouders, die samen in de kleine keuken in het zonlicht staan. Of naar mijn klas van het zesde leerjaar van weleer? Marcus voorop. Ze zouden mij zekerlijk komen helpen. Met hun houten sabels en bogen. Met hun handen, die ongetwijfeld nog groter en ruwer zijn geworden, maken ze de touwen rond mijn polsen los, snijden ze de strengen door met het zakmes dat ze niet bij zich mogen hebben. Laat ik maar niet denken aan de twee grote liefdes van mijn leven."
In dit fragmentje zit al de kern van David's leven. Zijn onbekommerde jeugd in de bossen rond zijn ouderlijke huis. Tot dat ene gebeurt. En daarop de 'verbanning' naar Elverdinge, waar hij meester van het zesde leerjaar wordt. Met Marcus in zijn klas, enig lichtpuntje in een verder zeer eenzaam bestaan in dat godvergeten dorp aan de buitenkant van alles. Op zijn wandelingen met Marcus vindt David rust en troost.  Het lijken wel spiegelingen van die voorgoed verloren dagen met zijn broertje Rattekop. Het leven is niet mals geweest voor David en je voelt ook hier, in zijn nieuwe omgeving,  donderwolken opsteken.  
In de afwikkeling naar het dramatische einde zijn er wat raakpunten met zijn eersteling De verzonken jongen.  Dat is misschien een klein minpuntje, maar het heeft mijn leesplezier niet in de weg gestaan. Ik vond het een zeer beklijvende leeservaring.  

★★★★

*DWDD is een talkshow op de Nederlandse televisie. 

woensdag 12 augustus 2015

Butcher's Crossing - John Williams

Met Stoner heeft de literaire wereld John Williams herontdekt. Heel snel zag je ook ander werk van Williams met stapels in de boekhandel liggen. Augustus kon mij maar matig bekoren, maar bij Butcher's Crossing was het weer raak. 
Butcher's Crossing speelt zich af in the Wild West, ergens na 1870. Een jonge man met een diploma van Harvard op zak neemt een soort van sabbatical en gaat op zoek naar ..., naar wat eigenlijk? Vrijheid? Avontuur? Zichzelf? Hij sluit  aan bij een grote bizonjacht onder leiding van Miller, een ervaren bizonjager die weet heeft van een van de laatste grote bizonkuddes  ergens in Colorado, in een vallei in een uitloper van de Rocky Mountains. Met hem trekken ook Schneider mee, de vilder (woordgrapje van Williams zeker?) en de eenarmige en doorzopen Charley, die meegaat als kampkok. Butcher's Crossing is het dorp van waaruit ze vertrekken. 
Ik kon mij, toen ik aan deze roman begon, eerst niet goed voorstellen dat ik geïnteresseerd zou blijven in het avontuur van deze vier mannen. Het staat qua leefwereld mijlenver van het academische wereldje van Stoner. Maar het is geschreven met dezelfde intensiteit. En zo zuigt Williams in je het leven van zijn personages. En tot je eigen grote verbazing lees je honderden pagina's over honderden mijl in het zadel, over zadelpijn en sneeuwblindheid, over duizenden - neen, geen overdrijving - bizons die gedood worden en gevild. 
Butcher's Crossing is slow reading van de bovenste plank. Niet dat er niets gebeurt, vergeleken bij Stoner is het bijna een action-roman! Maar de plot is niet het belangrijkste.  Mij boeiden vooral de interactie  tussen de tegengestelde karakters en de onuitgesproken impact die dat alles heeft op de jongeman, die echt wel een 'rite de passage' meemaakt om u tegen te zeggen. Het beeld van de onervaren Will tijdens zijn eerste dagen in het zadel onder de brandende zon van de prairie is op mijn netvlies gebrand. Ik voel nog de insecten zoemen en ruik de zweetlucht. En in die lichamelijkheid, Butcher's Crossing is echt met heel veel oog voor de zintuigen geschreven, kijk je binnen in de gedachten van de jonge man, ook al wordt er niet zo veel expliciet gezegd of gedacht, een contradictie die alleen John Williams voor mekaar krijgt. Ik ben fan, zeker?

★★★★1/2

maandag 3 augustus 2015

Magdalena - Maarten 't Hart

Uitgegeven bij Arbeiderspers
250 blz.


Maarten 't Hart. Wat is dat lang geleden. In de jaren '70 verslond ik elk boek dat van hem uitkwam. De aansprekers, Een vlucht regenwulpen, ik hield van het universum van 't Hart, de  gesloten godsdienstige wereld waarin hij opgroeide, zijn fascinatie voor de natuur, zijn poëtische en soms ook grappige manier van schrijven. 
En nu is er Magdalena, het boek waarin zijn moeder centraal staat, het boek dat hij niet kon/mocht schrijven tijdens haar leven. 
In het begin is er vooral veel herkenning. Alleen schrijft hij, nu zijn moeder er niet meer is, nog explicieter over de eigenaardigheden van het streng-godsdienstige milieu van zijn jeugd. Heel veel anekdotes, op zich best lachwekkend, en een mooi beeld van hoe je iemand kunt liefhebben ondanks al haar hebbelijkheden.  
Naarmate het boek naar zijn einde gaat, groeit mijn ergernis.  De schrijfstijl  is ronduit chaotisch en de drammerige manier waarop de zoon de wanen van zijn moeder probeert te weerleggen, vragen net iets te veel van mijn leesgeduld. Jammer, maar ook schrijvers kunnen net die ene Ronde te veel rijden. 

★★☆☆☆   

woensdag 17 juni 2015

De jongen die zijn vader zocht - John Boyne

Vertaald door Ton Heuvelmans
Uitgegeven bij Boekerij
239 blz.


Het lag in de lijn der verwachtingen dat met de herdenkingen van de Eerste Wereldoorlog ook heel wat nieuwe boeken op de markt zouden komen, ook boeken voor kinderen en adolescenten.  De jongen die zijn vader zocht van John Boyne was een van de eerste Engelse boeken waarin de Eerste Wereldoorlog  verteld wordt vanuit de ogen van een kind. 
Vijf jaar is de kleine Alfie als zijn vader besluit om naar de oorlog te gaan, om 'zijn plicht te doen'. Na een tijdje komen er geen brieven meer van zijn vader. Alfie vreest dat hij dood is, hoewel zijn moeder beweert dat zijn vader 'op geheime missie' is. En dan begint de jongen aan zijn eigen geheime missie, vastbesloten zijn vader terug te vinden. 
Boeiend is de manier waarop je door de onbevangen ogen van een kind kijkt naar wat een oorlog doet met een kleine gemeenschap. Want naast mannen als Alfie's vader heb je ook nog de gewetensbezwaarden of dienstweigeraars, wat in een land zonder dienstplicht tot dramatische situaties leidde (1).  Voor de kleine jongen is het best verwarrend, vooral omdat net zijn vaders beste vriend een overtuigd pacifist is en weigert naar de oorlog te gaan. 
Dit doorgedreven gezichtspunt is niet helemaal zonder risico's. Zeker in het begin van de roman is de kleine Alfie misschien wel te intelligent voor zijn leeftijd. Naarmate de oorlog zijn einde nadert wordt ook Alfie ouder en  vervalt dit minpuntje grotendeels. Toch bleef ik met een wat ongemakkelijk gevoel zitten bij deze roman. Dat de Nederlandse vertaling van de titel van deze jeugdroman,  die in het Engels uitkwam als Stay where you are and then leave,  uitdrukkelijk het succes van De jongen in de gestreepte pyjama opzoekt, zit daar zeker voor iets tussen.  
★★


(1)In 1914 kende Engeland nog geen dienstplicht. De propaganda om jonge mannen aan te sporen om dienst te nemen werd zeer bits gevoerd en polariseerde de bevolking. Groepjes militante vrouwen boden aan de jongemannen die in Engeland achterbleven zomaar op straat een witte veer aan. De boodschap was duidelijk. De witte veer geef je namelijk aan een lafaard. Het was op sommige momenten niet meer veilig om als gezonde jonge man op straat te komen. John  Boyne schreef daar al eerder een roman over, De witte veer.

vrijdag 22 mei 2015

De blauwe draad (A Spool of Blue Thread) - Anne Tyler


Vertaald door Barbara de Lange
Uitgegeven bij Prometheus
348 blz.

Anne Tyler. Zo'n kwart eeuw geleden stond ze in mijn favorietenlijstje, samen met Richard Russo, Philip Roth en John Irving. En nu komt ze weer in mijn vizier met De blauwe draad. Ik weet het, de titel klinkt banaal, zelfs wat melig,  zeker in het Nederlands. De coverafbeelding is  helemaal een afknapper. Ik verkies absoluut de Engelse versie: A Spool of Blue Thread.  

De blauwe draad is een Amerikaanse familiekroniek, een genre waar Amerikaanse auteurs erg goed in zijn.  De oudste generatie Red en Abby komen op een leeftijd dat ze wat assistentie best kunnen gebruiken. Abby heeft soms perioden dat ze wegloopt en plots een stukje tijd kwijt is. Red is fysiek niet meer de oude. De goedbedoelde pogingen van hun kinderen om hulp te bieden zorgen voor chaotische en onverwachte situaties.  Niets spectaculairs echter, Tyler blijft haar eigen stijl trouw: ze laat een verhaal, net als de levens van haar personages,  verder kabbelen en plots is daar die ene scherpe prik, een detail dat je maar al te goed herkent uit je eigen leven. Haar thema's zijn dan ook universeel: de valkuilen van het huwelijk, de moeilijke band tussen ouders en kinderen, de schrik om oud te worden, de spagaat tussen droom en werkelijkheid. De American dream of wat het maar is, als je er middenin zit. Gewoon en tegelijk fascinerend. 
Met haar elfde roman Ademlessen (Breathing lessons) won Tyler de Pulitzer Prize. De blauwe draad is al haar twintigste roman. Ik vind het een prachtige roman van een schrijfster die haar thema's - in wezen niets veranderd- en haar personages -wat ouder en rijper - nog even meesterlijk bespeelt. 
★★★★

zondag 17 mei 2015

Christus kwam niet verder dan Eboli - Carlo Levi

Vertaald door Margriet Agricola
Uitgegeven bij Nieuw Amsterdam
296 blz.


Christus kwam niet verder dan Eboli is een echte klassieker uit de Italiaanse literatuur. 
Carlo Levi was een Italiaans-joodse arts, schilder en schrijver die in 1935 omwille van zijn antifascistische opvattingen vanuit Turijn verbannen werd naar het onbehergzame Basilicata, een achtergebleven gebied in het diepe zuiden van Italië. Toen in 1936 Italië de  oorlog tegen Abessinië won,  kreeg hij amnestie en kwam hij vervroegd vrij. Zijn verblijf in Spartaanse omstandigheden maakte een diepe indruk op hem. 
Christus kwam niet verder dan Eboli is gebaseerd op zijn dagboeknotities uit die tijd. Het is op de eerste plaats  een persoonlijk verslag van zijn ervaringen in die periode. Hij komt er oog in oog te staan met  een algemene toestand van verarming en verwaarlozing. De grond is schraal en brengt weinig op, het klimaat onbarmhartig, de malaria houdt lelijk huis onder de arme bevolking. Voorzieningen zijn er nauwelijks en de bourgeoisie is enkel uit op persoonlijke verrijking. De boeren worden er nauwelijks als mensen beschouwd.  Hij probeert de ergste nood te lenigen, maar wordt daarin tegengewerkt door de plaatselijke autoriteiten en de gevestigde waarden van het dorp. Zijn bewegingsruimte is ook zeer beperkt. Alleen al om zijn documentaire waarde  is het boek zeer de moeite waard. Bovendien is het een aanklacht tegen de jarenlange verwaarlozing van het zuiden door de Italiaanse overheid. In Agliano (het Gagliano uit het boek) wordt Levi als een held beschouwd. En dankzij zijn boek heeft Rome toch een klein beetje meer aandacht gekregen voor de noden van het zuiden. De verhouding staat-individu ligt al moeilijk in heel Italië, maar in het zuiden heeft het wantrouwen tegenover de staat nog diepere wortels. Levi probeert die houding te doorgronden: volgens hem staat de animistische boerengemeenschap lijnrecht tegenover  de georganiseerde religie van de staat. Dit essayistische aspect van het boek sprak mij iets minder aan. 
Een aanrader aan al wie naast de toeristische pareltjes ook een andere kant van Italië wil leren kennen.  

★★★★

Weetje: Carlo Levi en Primo Levi (auteur van o.a. Is dit een mens?) hebben niets met elkaar te maken, behalve dat ze dezelfde naam hebben en allebei uit Turijn afkomstig zijn. 





donderdag 2 april 2015

Orgelman - Mark Schaevers

Uitgegeven bij De Bezige Bij
456 blz.


Felix Nussbaum. Een schildersleven. Met deze ondertitel weet je meteen wat je mag verwachten van dit boek, zij het dat ik vermoed dat de meeste lezers, net als ik, nog nooit van Nussbaum zullen gehoord hebben. Heel kort: Felix Nussbaum was een joods-Duitse schilder die tijdens de Nazi-periode een schuilplek zocht in België, oa. in Oostende en later in Brussel.
Het heeft niet mogen baten: Felix Nussbaum en zijn vrouw Felka Platek worden in 1944 bij een razzia opgepakt en worden  met het laatste treintransport vanuit de Dossin-kazerne naar hun eindbestemming Auschwitz gebracht. 
Orgelman is een poging tot reconstructie van  het leven en het werk van Nussbaum. Dat was een echt puzzelwerk dat 12 jaar geduurd heeft. Nussbaum was - letterlijk - in rook opgegaan en zijn doeken zijn pas  na de oorlog  weer opgedoken.  Het is verbluffend hoe productief de man gebleven is, ook in volle oorlog toen het materiaal schaars werd. Zijn schilderijen spraken mij onmiddellijk aan. Ze deden mij soms wat aan Otto Dix denken, maar evengoed aan De Chirico. 
Schaevers werkt veel met getuigenissen. En hij blijft bij de feiten. Hij geeft eerlijk aan waar hij speculeert  en welke voorstelling zijn voorkeur heeft, maar vermijdt gelukkig de al te populaire weg van de fictionalisering. En toch is het een zeer levendige biografie geworden.  Dat komt, denk ik, doordat de duiding bij de vele schilderijen, die ook in dit boek zijn opgenomen, een soort van versterkende echo vormen bij het  bewogen leven van de Nussbaums.  
Mark Schaevers heeft met Orgelman een overtuigend beeld geschetst van het leven van een joodse schilder in ballingschap en op onderduikadressen in oa. Oostende en Brussel. Ik wacht met ongeduld tot er eens een tentoonstelling onze richting uit komt. Of wie weet, misschien trek ik er op een dag wel voor naar Osnabrück, waar voor hem een nieuw museum werd opgericht.

★★★★

Update 30 april 2015: Orgelman wint de Gouden Uil! 

woensdag 1 april 2015

Een lied voor Achilles - Madeline Miller

Vertaald door Robert Neugarten
Uitgegeven bij Meulenhoff
368 blz.


De titel laat het al vermoeden: dit boek haalt zijn inspiratie uit de Ilias, een ijzersterk verhaal dat al honderden keren is bewerkt en dat blijft boeien.  
Een lied voor Achilles is in essentie een verhaal van liefde tussen de trotse held Achilles en de fijngevoelige Patroclus. Terwijl je  meeleeft met het persoonlijke verhaal van Achilles en Patroclus volg je de Trojaanse oorlog vanop de eerste rij. De meedogenloosheid van Agamemnon, de slinkse aanpak van Odysseus, de tragiek van Hector, het gekonkel van Thetis, de wispelturigheid van Apollo. Ik heb ervan genoten van de eerste tot de laatste bladzijde. Een bewerking met eigen accenten, maar met respect voor het origineel, compleet met goden. Die worden niet weggeredeneerd, maar zijn  aanwezig in het verhaal,  zoals het past in een mythologisch verhaal.   
Madeline Miller won met deze roman de Orange Prize 2012, een Britse literatuurprijs die jaarlijks wordt toegekend aan een Engelstalige roman van een vrouwelijke auteur, ongeacht nationaliteit en uitgebracht in het Verenigd Koninkrijk. Miller bevindt zich hier in goed gezelschap: Carol Shields, Lionel Shriver, Zadie Smith en Téa Obreht gingen haar al voor. 
Een aanrader voor wie nog steeds een boontje heeft voor deze oerklassieker onder de verhalen. Met een vleugje nostalgie naar die ontvankelijke schooljaren waarin we de Ilias leerden kennen. 

★★★★


zaterdag 14 maart 2015

Kom hier dat ik u kus - Griet Op de Beeck

Uitgegeven bij Prometheus
336 blz.

Met Kom hier dat ik u kus hervond ik na enkele moeizame leesweken het pure plezier van onderduiken in een roman. De roman vertelt het verhaal door de ogen van Mona, als tiener, als  twintiger en als dertiger. Wat ze meemaakt is niet mals en vooral haar moeilijke relaties met haar moeder en later haar stiefmoeder tekenen haar. De rekbaarheid van een kind, de littekens die je meedraagt in de strijd om erkenning en liefde, het blijft boeien.
De stijl herkennen we van in Op de Beecks vorige roman, Vele Hemels boven de aarde. Maar Kom hier dat ik u kus heeft mij meer aangegrepen. 
Mooie roman, misschien niet 100% perfect, maar eentje die een tijdje blijft nazinderen. 

★★★★  

dinsdag 3 maart 2015

Schitterende ruïnes - Jess Walter


Vertaald door Nicolette Hoekmeijer

Uitgegeven bij Uitgeverij Marmer
392 blz.

Schitterende ruïnes kan niet anders zijn dan een liefdesroman tegen een betoverende Italiaanse achtergrond. Dat zie je al meteen aan de coverfoto met de pittoreske dorpjes van Cinque Terre in Ligurië. Een reden om aan dit boek te beginnen met heel veel goesting, en toch ook wat argwaan. Zal het niet te romantisch worden? 
Eerst het verhaal. Dat brengt ons eerst naar Porto Vergogna, het fictieve zesde dorpje van Cinque Terre. In het voorjaar van 1962 ziet Pasquale Turso er een mooie Amerikaanse aanmeren. Het is Dee  Moray, een jonge actrice die een bijrolletje vertolkt in de megaproductie  Cleopatra. Omdat ze doodziek is, komt ze enkele dagen uitrusten in zijn onooglijke hotelletje. Haar geliefde zal haar daar komen halen. Of is er meer aan de hand? Pasquale trekt zich Dee's lot aan en trekt naar Rome om Michael Deane, de productie-assistent van Cleopatra die haar naar Porto Vergogna heeft gestuurd, ter verantwoording te roepen. 
Vijftig jaar later staat hij in Hollywood, in het kantoor van diezelfde Deane, op zoek naar de vrouw die hij al die tijd niet is vergeten. Terwijl de auteur moeiteloos switcht tussen Hollywood nu en Porto Vergogna in 1962, komen we te weten wat er destijds gebeurd is.  Het is een schrijfformule die mijn aanvankelijke argwaan nog wat aanwakkert. Al te dikwijls verbleekt de hedendaagse omkadering bij de kracht van het verhaal in het verleden. Maar dat is buiten Jess Walter gerekend. Alleen al om de kritische en soms hilarische blik op allerlei onfrisse Hollywoodpraktijken hebben de moderne hoofdstukken recht van bestaan.  De manier waarop de machtige filmindustrie met mensen omgaat  is trouwens een prachtige link met  de eerste verhaallijn.  Naar die vroegste verhaallijn gaat mijn voorkeur met stip uit, maar het moet gezegd, Jess Walter slaagt erin alle verhaallijnen, en het zijn er niet weinig,  netjes en zelfs op originele wijze af te wikkelen.  
Mooi zijn die momenten in het boek waar de personages zich bewust worden van het verstrijken van de tijd, de genadeloze tijd die onze levens en liefdes tot schitterende ruïnes herleidt. Niet voor niets kreeg het laatste hoofdstuk, dat ook Schitterende ruïnes heet,  een motto van Milan Kundera mee: "Niets lijkt zo voor de hand liggend, zo tastbaar en concreet als het moment waarin we leven. En toch ontglipt het ons volkomen. Alle treurigheid van het bestaan ligt in dit gegeven besloten."

Tijdens het lezen evolueerde mijn waardering voor dit boek van 'niet slecht', over 'goed' tot 'een aanrader'.  

★★★★



zondag 22 februari 2015

Ik kom terug - Adriaan van Dis

Uitgegeven bij Atlas Contact
256 blz.

Schrijvers en hun moeders, het geeft soms vonken in de literatuur. Na Sprakeloos van Tom Lanoye en Gestameld Liedboek van Erwin Mortier, heeft ook Adriaan van Dis zijn moederroman uit. Ik kom terug ligt weer helemaal in de traditie van de Indië-romans Nathan Sid, Indische Duinen en Familieziek
Aan trauma's geen gebrek in deze grotendeels autobiografische roman. Zijn excentrieke moeder kleurde al van jongsaf buiten de lijntjes: ze trouwde met een Indische (lees: gekleurde) militair en volgde hem naar de tropen. Hij sneuvelt daar in de oorlog, terwijl  zijn moeder  met zijn zusjes  in de Jappenkampen  terechtkomen. Na de bevrijding keert ze  terug naar Nederland, met een nieuwe man, de vader van Adriaan, en met haar Indische kist.   In die kist bewaart zijn moeder haar verleden, haar geheimen. En om dat onverwerkte verleden draait Ik kom terug. Niet voor niets kiest de schrijver ervoor zijn roman te beginnen met een vechtscène:  de jonge Adriaan vecht - letterlijk - met zijn moeder om de sleutel van de kist.  Zoals meestal trekt hij aan het kortste eind. Pas  wanneer zijn moeder op het einde van haar leven hulpbehoevend wordt, lijkt hij antwoorden te zullen vinden. Ze komt over de brug met haar verhaal, in ruil voor zijn hulp bij haar dood. 
Terwijl ze hem met mondjesmaat haar verhaal voert, krijgt de lezer ook een beter beeld van de moeilijke jeugd in dit disfunctionele gezin, met een vader die steeds verder de waanzin in gaat en een moeder die zich terugtrekt in een esoterische wereld met vreemde praktijken. 
Ik heb deze roman  geboeid gelezen,  maar een beetje van op afstand. Dat lag misschien aan de stijl: de korte hoofdstukjes maken de roman erg fragmentarisch. Dat past ook wel bij de manier waarop Adriaan in de roman aan zijn informatie geraakt.   Maar het haalt soms wel de schwung uit het verhaal. En dat het hoofdpersonage op zijn relatie met zijn moeder, en onrechtstreeks ook met zijn vader, terugkijkt vanuit een volwassen perspectief, zorgt voor meer analyse. En dat gaat een beetje ten koste van de empathie. Wie nog niets van Van Dis gelezen heeft, zou ik daarom eerder Indische duinen aanraden. 

★★★1/2

woensdag 11 februari 2015

Papegaai vloog over de IJssel - Kader Abdolah

Uitgegeven bij Prometheus
447 blz.




Papegaai vloog over de IJssel is het migratieverhaal van Memet en zijn zieke dochtertje.   Hij komt illegaal het land binnen maar verovert zich toch  een plek in een van de kleine dorpjes aan de IJssel in de buurt van Zwolle, waar hij met nog vier andere buitenlandse families  gehuisvest wordt. Memet houdt van auto’s en van vrouwen, en ze kleuren het boek.  
Parallel met Memet’s individuele lot wordt ook het verhaal van de migratie in Nederland verteld, een proces dat met vallen en opstaan verloopt. Je ziet heel mooi hoe de houding van de doorsnee Nederlandse dorpeling balanceert tussen bang en afwachtend en behulpzaam en joviaal. Bij elke grote schok in de buitenwereld, zoals 9/11 en dichter bij huis de moord op Pim Fortuyn, trillen de dorpen mee.  De maatschappij verhardt,  de politiek spint er garen uit, de media zitten er bovenop. 

Doordat Kader Abdolah ook een migratie-achtergrond heeft,  doet Papegaai vloog over de IJssel je met andere ogen kijken naar de leefwereld van de anderstalige migrant. En dat werkt licht vervreemdend : wie gedraagt zich  uiteindelijk het vreemdst, de inwijkeling of de autochtoon?   Kader Abdolah doet verder ook geen expliciete uitspraken over het succes van het inburgeringsproces. De lezer moet zelf zijn conclusies trekken.  Je kan niet anders dan de verharding constateren en dat stemde mij althans niet vrolijk.  Tegelijkertijd ving ik ook een ander signaal op: terwijl de politiekers om het hardst roepen,  keert de rust in de dorpen na elke mediastorm als vanzelf terug. Uiteindelijk zijn daar vooral de individuele relaties doorslaggevend. Een boeiende roman! 
★★★★





zondag 11 januari 2015

Woesten - Kris Van Steenberge

Uitgegeven bij Vrijdag, Antwerpen - Podium, Amsterdam
382 blz.


Woesten begint op het einde van de negentiende eeuw. De jonge Elizabeth is al snel het kleine West-Vlaamse boerendorp Woesten ontgroeid en snakt naar meer. Haar ontsnappingsroute, een huwelijk met de jonge arts Guillaume, wordt allesbehalve een sprookje.  Zij krijgen een tweeling, twee jongens. De ene bloedmooi en de lieveling van zijn vader, wordt Valentijn genoemd. De andere is van bij de geboorte mismaakt en kan nauwelijks praten. Zijn vader weigert hem te herkennen en het kind gaat door het leven als Nameloos. Alle aandacht van Elizabeth gaat naar de opvoeding van de twee jongens.  En op het ogenblik dat in de wereld de grote vuurhaard losbarst van de Eerste Wereldoorlog, wordt ook Woesten getroffen door een vreemd soort familiedrama. 
Het verhaal wordt  afwisselend verteld door de ogen van Elizabeth, van de vader en van de twee zonen. Elk hoofdstuk voegt een stukje aan de puzzel toe, geeft meer inzicht in wat er die noodlottige zomer van 1914 gebeurd is. 
De Eerste Wereldoorlog is aanwezig en speelt een rol, maar het is zeker niet het zoveelste oorlogsboek.  Het deed mij qua sfeer, setting en epische toon sterk denken aan Engelenmaker van Stefan Brijs en Brandlucht van Eric Vlaminck en een beetje ook aan De geruchten van Hugo Claus. Een roman stevig ingebed in een Vlaamse verteltraditie, zonder dat ik het daarom een streekroman zou willen noemen. 
Met Woesten won Kris Van Steenberge niet alleen de Debuutprijs 2014, maar ook de publieksprijs en de juryprijs van De Bronzen Uil 2014. En ondertussen is bekend dat er mogelijks een verfilming komt. Het gaat dus hard voor Kris Van Steenberge.
De verwachtingen waren dan ook vrij hoog gespannen toen ik aan het boek begon. Dat speelt niet altijd in het voordeel van een boek, maar Woesten heeft de leestest met glans doorstaan. Misschien dat 4 sterren niet iets te veel is, maar sterren met komma's zijn er niet. 

★★★★