Pagina's

donderdag 14 november 2013

Het puttertje - Donna Tartt


Vertaald door Sjaak de Jong, Paul van der Lecq, Arjaan van Nimwegen 
Uitgegeven bij Anthos
928 blz.


Wat zit er achter de scheur op de cover? Een schilderij van de 17de-eeuwse Delftse meester Carel Fabritius, waarop een distelvink of putter staat. Voor mij, duidelijk geen groot vogelkenner, is daarmee ook het aanvankelijke mysterie van de titel opgelost. 
Het schilderij is een buitenbeentje in zijn tijd: heel sober en klein, helemaal geen barokke compositie. Toch maakt het indruk : de eenzame distelvink met een bijna onooglijk kettinkje vastgeketend tegen een kale wand, zijn vlucht voor altijd gefnuikt. 

Voor de jonge Theodore Decker, het hoofdpersonage van deze roman, is het schilderij een houvast na een traumatische ervaring in zijn jeugd. Dertien is hij als zijn moeder omkomt bij een  bomaanslag op een New Yorks museum. Hijzelf blijft bij mirakel ongedeerd. Nou ja, ongedeerd. De tragische gebeurtenis blijft hem achtervolgen en bepaalt zijn lot, zijn keuzes, zijn vriendschappen. Zijn band met het doek is obsessioneel en zal uiteindelijk leiden tot de thrillerachtige toestanden waarmee het boek begint.  Veertien jaar na datum vinden we een gekwelde Theo terug in een hotelkamer in Amsterdam, compleet in de war en bang om ontmaskerd te worden in een moordzaak.  

Misschien doet deze zeer summiere samenvatting geen recht aan de ingewikkelde plot,  maar het zou zonde zijn de pret te bederven voor al wie aan dit lange leesavontuur begint.   Als je  deze turf van 928 pagina's met succes wil afmaken, kan je  spoilers missen als kiespijn. 
Je wordt uiteindelijk ook rijkelijk beloond voor je inspanning. De scènes in het museum na de aanslag, de vreemde vriendschap met leeftijdgenoot Boris, in vele opzichten een lotgenoot, de loodzware druk van vermeende schuld die op Theo rust, zijn kennismaking met de wondere wereld van het kunstantiquariaat en de dunne lijn tussen vervalsing en restauratie, zijn onmogelijke liefde voor Pippa, zelf een slachtoffer van de aanslag … , het is een ongelooflijk rijk boek.
Coming-of-ageroman, thriller, psychologische roman, het is alles-in-één. En hoe bizar de personages en hun omstandigheden ook lijken, naarmate de roman naar zijn eindpunt gaat, blijkt het allemaal nog te kloppen ook, tot en met de keuze van het schilderij. Hoedje af voor de geniale constructie!

Het was lang geleden dat ik nog eens echt in de ban was van een literair boek. Donna Tartt – vooral bekend van het cultboek De verborgen geschiedenis - heeft dat weer eens voor mekaar gekregen.  
Is het dan perfect? Neen, daarvoor is het net iets te uitgesponnen. De hele zwendel waar Theo en het schilderij in terechtkomen had wat mij betreft best wat korter gekund. Daarom geef ik Het puttertje net geen vijf sterren.

★★★★1/2