Pagina's

vrijdag 30 september 2011

Tweemaal Spanje: De stemmen van de Pamano en Winter in Madrid


Sedert ik Het bloed in onze aderen las (zie blogbericht  25 aug 2011), lijkt het wel alsof de boeken over de Spaanse burgeroorlog zomaar mijn richting uit komen waaien. Ik pik er hier twee van de interessantste uit en maak er meteen een duo-bespreking van.

Ik begin met De stemmen van de Pamano van de Catalaan Jaume Cabré. Het boek vertelt zestig jaar Spaanse geschiedenis, van de Spaanse burgeroorlog, over het bewind van Franco, en het herstel van de democratie in de jaren zeventig tot 2002. Het vertelprocedé is een beproefde truc: Tina maakt een fotoboek over de bergstreek ten noorden van Barcelona. Bij de sloop van het dorpsschooltje van Torena vindt ze in een stapel schoolschriftjes het geheime dagboek van de oude schoolmeester Oriol Fontelles, wiens naam haar al was opgevallen op het kerkhof. Oriol stierf in 1944 en was volgens zijn grafsteen lid van de falangisten, de knokploegen van het Franco-regime. Het dagboek vertelt een heel ander verhaal. Tina gaat op zoek naar de waarheid.
De verhaallijnen lijken op het eerste gezicht nogal chaotisch, maar Cabré blijft het overzicht houden. Het verhaal is zo boeiend en spannend dat de lezer hem volgt.  Dat de personages  zo uit een willekeurig dorp – Torena is trouwens een fictieve naam – zouden kunnen komen geeft het verhaal zijn authenticiteit. De openingsscènes waar beneden in de straat de franquistische naamborden worden verwijderd terwijl dat alles gadegeslagen wordt door een oude vrouw op een balkon zijn heel treffend voor de tweespalt in het hart van deze gemeenschap.  
Een roman die vraagtekens zet bij de geschiedschrijving, die doorgaans geschreven wordt door de overwinnaars en een must voor al wie iets meer wil begrijpen van het moderne Spanje, dat nog lang niet in het reine is met zijn verleden. 
✮✮✮✭☆

Winter in Madrid van C.J. Sansom is andere koek. Het verhaal speelt zich grotendeels af in 1940 in Madrid, na de Spaanse burgeroorlog. De westerse wereld vraagt zich bezorgd af of Franco Spanje neutraal zal houden. Hij flirt steeds openlijker met het oprukkende nazi-regime. En in Madrid is de toestand ronduit dramatisch: de bevolking lijdt honger en kou en het is er niet veilig. In dat wespennest komt Harry Brett terecht. In opdracht van de Engelse regering moet hij contact zoeken met een oude schoolvriend, die ervan verdacht wordt louche zaken te doen met de falangisten. Het wordt een opdracht waarbij Harry niet aan de zijlijn kan blijven staan.
De personages blijven toch wat oppervlakkig getekend, met een wel heel doorzichtig liefdesverhaal. En dat is jammer, want Winter in Madrid is vlot geschreven. Het boek leest ondanks het sombere decor lekker weg. Voor liefhebbers  van een spannende avonturenroman in een historisch kader.
✭✭✭☆☆


De stemmen van de Pamano – Uitgeverij Signatuur – 536 blz.
Winter in Madrid – Uitgeverij De Fontein – 510 blz.

donderdag 22 september 2011

De kabbalist - Geert Kimpen

Dwarsligger nr. 85 
623 blz.
Arbeiderspers 
348 blz.


Wie kent de kabbala? Misschien hadden we al eens gehoord van kabbalistische tekens, of wisten we vaag dat sterren als Madonna en Mick Jagger er iets mee hebben. Geert Kimpen raakte geïntrigeerd door de kabbala en ging zeven maanden in de leer bij een kabbaladocent.  De kabbalist is het literaire resultaat van zijn zoektocht naar spiritualiteit. 

Het is het verhaal van de jonge 16de-eeuwse kabbalist Chaïm Vital, wiens ambitie het is de ultieme levenswijsheid van de kabbala op papier te zetten. Een obsessie die hem tot dwingende en radicale keuzes dwingt in zijn leven. Zijn leermeester Yitschak Luria en diens mooie dochter Francesa spelen daarin een grote rol.

Alleen al de onderdompeling in de wereld van de Thora en de kabbala maken van De kabbalist een interessant boek. Bovendien bespeelt Kimpen via het personage van Yitschak meesterlijk het grote dilemma van het idealisme: een wijze man, die Yitzschak, ongetwijfeld, een man die alles voor het hogere belang doet, maar die  misschien juist daardoor niet meer van de wereld is en zo zijn eigen wijsheid lijkt te ondergraven. Of hoe een idealist nog niet noodzakelijk een wereldverbeteraar is. 

Interessant dus, maar is het ook een goed boek? Het heeft alvast vele troeven: het is vlot geschreven, heeft boeiende personages en een spannende plot. Die plot maakt er op het einde nog een echte avonturenroman van, met scènes die niet zouden misstaan in een Spielbergfilm. Ondanks de op het eerste gezicht wat zware inhoud, toch een heel verteerbare roman dus.


✭✭✭✩✩

vrijdag 16 september 2011

De regen voor hij valt, van Jonathan Coe

Een poëtische titel, een mooie retro-cover en de reputatie van de schrijver, deze drie elementen trokken me naar dit boek.
Misschien beginnen met de foto. Beetje melancholisch en mysterieus. Een momentopname, en misschien niet wat het lijkt.  Met deze gedachte speelt de auteur voortdurend in zijn roman. In de erfenis van haar tante Rosamund vindt Gill  enkele cassettebandjes met bijhorende foto’s, bestemd voor Imogen, een vrouw die Gill niet kent. Imogen blijkt onvindbaar en dus moet Gill het verhaal zelf beluisteren.  Het verhaal legt bloot wat de foto’s niet tonen.
Ook de verwachting van de titel wordt ingelost.  Met context wordt het beeld nog mooier, maar dat laat ik de lezer liever zelf ontdekken.
Over de meerwaarde van Jonathan Coe voor deze roman heb ik een dubbel gevoel. Het thema van de roman en de keuze van de personages hadden van dit boek evengoed een ‘soft’ vrouwenboek kunnen maken, type bestseller van Rosamunde Pilcher bijvoorbeeld. Dank zij Coe’s literaire pen gebeurt dat (net) niet. Toch blijft het een vreemd boek voor Coe’s doen. Wie hem kent van  De Rotters’ club mist hier wel zijn satirische kijk op politiek en maatschappij.

★★★☆☆


donderdag 8 september 2011

De stad der blinden, van José Saramago


Heb je vandaag een off-dagje? Behoefte aan wat optimistisch nieuws over de mensheid? Begin dan niet aan deze roman. Je kan veel zeggen over deze klassieker van de Portugese Nobelprijswinnaar Saramago, maar een feelgood-roman is het niet. 
Wel is het een roman met een hallucinant beeldend vermogen, die een vrij onwaarschijnlijke plot tot leven brengt. Alles begint  wanneer op een dag een man voor een verkeerslicht getroffen wordt door een acute vorm van blindheid. De chaos die daaruit volgt is nog maar het begin. Niet lang daarna wordt iedereen die met deze man in contact is gekomen, aangestoken door deze blindheid en het duurt niet lang of je komt terecht in een stad van blinden. De autoriteiten nemen drastische maatregelen, maar de situatie loopt uit de hand. Met de toename aan blinden gaat ook de menselijkheid evenredig achteruit. Dat levert onterende scènes, maar ze worden wel prachtig verwoord, in beeld gebracht door de auteur.
Het verhaal krijgt gaandeweg steeds meer de allure van een parabel en hoewel ik normaal niet val voor het genre – wegens doorgaans te uitleggerig en moraliserend - kun je niet anders dan onder de indruk zijn van deze roman. De stad der blinden wordt de meest toegankelijke van Saramago genoemd, maar het blijft toch nog steeds een hele leesinspanning. Dat heeft alles te maken met de speciale stijl. Saramago slaagt erin om in één zin soms drie verschillende standpunten te verwerken. Je leest tegelijkertijd wat een personage zegt, kijkt daarbij in de gedachten van een ander en hoort ook nog eens de auteur denken. Knap, verwarrend in het begin, maar intrigerend.
Een roman om met mondjesmaat van te genieten, hoewel dat woord gezien de plot vreemd gekozen lijkt.

✭✭✭✭✩

donderdag 1 september 2011

Spannende Scandinavische zomer


Camilla Läckberg - Zusje
Lars Kepler – Hypnose - Contract
Jens Lapidus - Snel geld 
Arnaldur Indriðason - Winternacht
Karin Fossum – Kijk niet achterom 

De zomer is traditioneel de tijd voor het spannende boek. En waar kan je dan beter je gading zoeken dan bij de Scandinaven. Na de hype rond de Millennium-trilogie van Stieg Larsson heeft letterlijk iedereen de weg gevonden naar deze grootmeesters van de thrillers. Spanning, menselijke personages en oog voor de sociale context, de mix werkt vandaag nog even goed als bij de wegbereiders Sjöwall en Wahlöö. 
De eerste die mijn pad kruiste was Lars Kepler, eigenlijk een schrijversduo à la Nicci French. Hypnose is hun eerste roman samen en die is meer dan behoorlijk geschreven. Spannend, met personages met meer dan een hoek af. Hypnotiseur Erik Bark heeft tien jaar geleden gezworen nooit meer iemand onder hypnose te brengen, maar om inspecteur Joona Linna te helpen om een wrede seriemoordenaar te pakken, breekt hij die belofte en komt zo zelf in in de problemen. De figuur van Erik is zo sterk getekend dat het personage van de inspecteur toch wat in de verdrukking komt. Een minpuntje dus, maar dat wordt ruimschoots gecompenseerd door de sterke plot. Verrassend is dat Contract, hun tweede roman, ook met Joona Linna, helemaal anders is. Contract speelt zich af in de middens van overheden, internationale organisaties, machtsbelangen en kille huurmoordenaars. Geschreven met de vaart van een achtervolgingsthriller, zou zo verfilmd kunnen worden, maar zelf miste ik de psychologische dimensie. Diezelfde koelheid, meedogenloosheid vond ik in een nog rauwere versie terug in Snel geld van Jens Lapidus. Nieuw is dat de hoofdrol niet gaat naar een politieman of journalist, maar naar de slechterik, naar de onderwereldfiguur. Sterker nog, er zijn geen andere rollen. Lapidus, in het echte leven strafrechtadvocaat en dus beroepshalve vertrouwd met het zware-misdaadmilieu, oordeelt niet, maar registreert en toont. Juist dat maakte dit eerste deel van wat Lapidus zelf zijn Stockholm Noir-trilogie noemt, voor mij zo ondraaglijk realistisch. De locatie is het kleine dorpje Tanumshede waar de realitysoap Fucking Tanum neergestreken is. Spannend en ook wel humoristisch geschreven. 
Helemaal anders van sfeer zijn de romans van Camilla Läckberg. Ze raakte bekend met IJsprinses, het eerste boek in de reeks met Erika Falck en Patrik Hedström. In Zusje probeert Hedström een dader te pakken die blijkbaar oude rekeningen te vereffenen heeft. Aan Zweedse thrillerschrijvers dus geen gebrek. Sjöwall en Wahlöö kunnen gerust zijn. Hun opvolging is verzekerd. 
In deze traditie is ook de IJslandse auteur Arnaldur Indriðason allang een grote speler. Winternacht begint met de vondst van een kinderlijkje, vastgevroren aan de grond in de tuin van een flatgebouw in Reykjavik. Wat aan het licht komt is niet bepaald fraai als beeld van een samenleving. Heel veel maatschappijkritiek en een melancholische sfeer, waardoor de romans een beetje te vergelijken zijn met de Wallander-reeks van Henning Mankell, die ik toch nog wat hoger inschat. 
Maar het neusje van de zalm was voor mij Kijk niet achterom van de Noorse Karin Fossum. Een kleuter wordt vermist en even later wordt een jong meisje dood teruggevonden. De kleine dorpsgemeenschap heeft meer geheimen dan je op het eerste gezicht zou denken. Karin Fossum maakt zelden gebruik van sensationele gruwelmoorden. Misschien is het wel het bijna huiselijke karakter van de misdaden dat haar romans zo indringend maakt. 

Voor wie nog op zoek is naar meer auteurs en titels kan de volgende link helpen:   
www.scandithrillers.nl/